ORIGINAL_ARTICLE
ماهیت روشهای تحقیق در پژوهشهای معماری و طراحی شهری
رشتههای معماری و طراحی شهری دارای جایگاهی میانرشتهای بوده و مبانی و رویکردهای نظری و پژوهشی خود را از طیف وسیعی از علوم وام میگیرند. به همین دلیل، شیوههای پژوهش در این رشتهها معمولا حاصل ترکیبی از روشهای گوناگون میباشد که در طیف وسیع و گستردهای از مطالعات وابسته به علوم محض تا مطالعات وابسته به علوم اجتماعی و انسانی، قرار میگیرد. مقاله حاضر با مخاطب قرار دادن مدرسان، دانشجویان و پژوهشگران معماری و طراحی شهری، هدف معرفی انواع روشهای تحقیق متعارف و شناختهشده در حوزه معماری و طراحی شهری را دنبال میکند. به این منظور، ابتدا با تأکید بر رویکرد جان کرسول مبتنی بر تشخیص چهار پارادایم اصلی اثباتگرایی، تفسیرگرایی، پراگماتیسم و انتقادی، دستهبندی کلی از پارادایمهای تحقیق ارائه شده و سپس بر مبنای مطالعات انجام شده توسط پژوهشگران داخل و خارج از کشور، انواع طرح- گونههای تحقیق معرفی میشوند. در مرحله بعد به منظور تدقیق گونههای شناسایی شده، با بررسی مقالاتی که به صورت هدفمند از میان مجلات علمی-پژوهشی حوزه معماری و شهرسازی کشور، انتخاب میشوند، کمبودها و موارد تکمیلی شناسایی شده و در نهایت، نموداری برای معرفی و دستهبندی روشهای متعارف تحقیق در رشتههای تخصصی مورد نظر، ارائه شدهاست.. همچنین به منظور شناخت بیشتر از هر روش تحقیق، جدولی ارائه شدهاست که نشان میدهد هر روش باید بر مبنای پارادایم، رویکرد، هدف کلان و فنون/تدابیر تحقیق (ابزارهای گردآوری اطلاعات و روشهای تجزیه و تحلیل اطلاعات) معرفی شود. نتیجه مطالعات انجام شده، نشان می دهد که رویکردهای کیفی و ترکیبی در حوزههای پژوهشی معماری و طراحی شهری دارای نقش غالب هستند.
https://jaer.znu.ac.ir/article_32724_8e44e1f05403f57d67fdf835333bbf3a.pdf
2018-08-23
1
12
10.30470/jaer.2018.32724
روش تحقیق
معماری
طراحی شهری
مهتا
میرمقتدایی
mmoghtada@yahoo.com
1
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی
LEAD_AUTHOR
نازنین
گنجی زاده
n_ganji7@yahoo.com
2
دانشجوی دکتری معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب
AUTHOR
سمانه
حسین آبادی
hoseinabadi_63@yahoo.com
3
پژوهشگر مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تبیین مولفههای موثر مشارکت مردمی در شهرهای سنتی برای دستیابی به پایداری اجتماعی
یکی از دغدغه های زندگی شهرنشینی در شهرهای امروزی ما رسیدن به پایداری اجتماعی بوده و مشارکت شهروندی راه حلی برای رسیدن به این پایداری است. در جریان این مشارکت، توجه به ارزش های انسانی و کیفیت بخشیدن به فضاهای انسان ساخت از اهمیت بالایی برخوردار است. اگرچه به نظر میرسد که بهرهگیری از مشارکت مردمی در جریان معماری و شهرسازی نیز مانند بسیاری از جریانها و رویکردها، از کشورهای غربی و پیشرفته سرچشمه گرفته و سپس در کشورهای در حال توسعه مورد استقبال و یا تقلید قرار گرفته است، اما با نگاهی دقیقتر به کیفیت معماری و شهرسازی شهرهای سنتی میتوان گونههایی از مشارکت فعال مردمی در سطوح مختلف را بازشناسی کرد. مشارکتی که به ویژه در فضاهای عمومی شهری نمود پیدا کرده و موجب افزایش سطح تعاملات اجتماعی، امنیت و در نتیجه پایداری اجتماعی شده است. آنچه این پژوهش به دنبال آن است تبیین جایگاه مشارکت مردمی در شهرهای سنتی ایران است؛ بنابراین ابتدا به بررسی و شناخت انواع مشارکت و سطوح مطرح شدهی آن در دهههای اخیر پرداخته و پس از بررسی رفتارها و فعالیتهای اجتماعی در نمونهای از بافت های تاریخی، مولفههای موثر بر مشارکت در شهرهای سنتی را معرفی و به مقایسه آن با رویکردهای مطرح شدهی معاصر میپردازد. بررسی و شناخت این رفتارها، تحلیل، ریشهیابی و بررسی ارتباط متقابل آن با کالبد و کیفیت های محیط مصنوع، میتواند به عنوان بررسی یک نمونه موردی موفق در شناخت مولفه های موثر بر مشارکت اجتماعی در معماری راهگشا بوده و منجر به ارایه راهکارهایی مفید شود.
https://jaer.znu.ac.ir/article_32725_52177fa87158dff72af273101a43d379.pdf
2018-08-23
13
26
10.30470/jaer.2018.32725
مشارکت مردمی
ارزش های انسانی
شهر سنتی
پایداری اجتماعی
نجمه
ملک پور
so_malekpour@yahoo.com
1
مدرس گروه معماری/ دانشگاه آزاد/ واحد یزد
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل کیفیت فضایی باغ شاهزاده ماهان بر اساس تئوری حرکت و ارزیابی تصویر ذهنی مخاطبان
باغ شاهزاده ماهان، به واسطه ساختار کالبدی و سازمان فضایی اش، نظام پیچیده ای از ادراک فضا برای مخاطبانش ایجاد می کند. چیدمان سازمان یافته عناصر طبیعی و انسان ساخت در فضاسازی این باغ ؛ از اساسی ترین مولفه ها ، در ایجاد تصویر ذهنی خاص در مخاطبان است. مساله بنیادین این تحقیق بر پیمایش تاثیر ساختار باغ شاهزاده ماهان، با سازمان فضایی واجد سکانس های متفاوت فضایی بر ادراک مخاطبان در اثر حرکت در فضای باغ استوار است که با شناسایی سکانس های فضایی باغ ، ارزیابی عوامل حرکت شامل محور، سلسله مراتب، ریتم، اختلاف سطح و شفافیت در سکانس های شناخته شده بر اساس سنجش تصویر ذهنی مخاطبان صورت گرفته است. برای این منظور، از روش تحقیق تحلیل محتوای متن با ابزار مرور متون و منابع برای جمع آوری داده های نظری و روش تحقیق نمونه موردی با استفاده از ابزار پرسشنامه برای سنجش تصویر ذهنی مخاطبان، استفاده شده است. جامعه آماری به روش تجربی، با حجم 30 نفر از مخاطبان باغ شاهزاده ماهان، تعیین و داده ها با نرم افزار spss تحلیل شدند. نتایج به دست آمده بیانگر این است که سکانس های متفاوت در این باغ به لحاظ ساختار باغ؛ تصاویر ذهنی مشترکی در مخاطبان به همراه خواهد داشت؛ چرا که درصد پاسخ مخاطبان نسبت به مولفه های حرکتی حاصل از هندسه باغ، سلسله مراتب عبور از سردر تا کوشک اصلی، ایجاد مکث در بوجود آمدن حرکت احساسی مخاطبان بالای 50 درصد بوده و نشان دهنده تاثیر قابل توجه این مؤلفه ها است. در پایان پژوهش به این نتیجه دست یافته شد که باغ شاهزاده ماهان با ایجاد تصویر ذهنی مشترک در مخاطبان مختلف، نمونه ای موفق در ایجاد انواع حرکت فیزیکی و بصری و معنایی است.
https://jaer.znu.ac.ir/article_32726_ea878ce9430c05d95b45e6a2b8bb7bc3.pdf
2018-08-23
27
40
10.30470/jaer.2018.32726
تئوری حرکت
تصویر ذهنی
سکانس فضایی
باغ شاهزاده ماهان
فیروزه
ازمون
azmoon67.f@gmail.com
1
گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان،کرمان، ایران
LEAD_AUTHOR
مهدیه
معینی
moeini@iauk.ac.ir
2
گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان، کرمان،ایران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
راهبردهایی برای تربیتمندسازی نظام آموزش معماری در ایران
"نظام آموزش" مفهومی پیچیده از مفاهیم انسانی، فلسفی و علمی است که بررسی و ارائه راهکار برای ارتقاء آن، نیازمند شناخت جامع عوامل موثر آن است. به ویژه، هنگامی که این مفهوم در حیطهی میان دانشی مانند معماری مطرح میشود. بنیاد نظام آموزش عالی در اصطلاحِ سیستم نهفته است که نگاهی "کلگرایانه"، "فرآیندمحور" و مرتبط با "زمینه" را در ارتباط میان یاددهنده و یادگیرنده مطرح میسازد. فرآیند آموزش در ایران، غالباً به صورت شبه سیستم و یا سیستم بسته و صلب، اجرا شده و برنامه آموزش بر سه محور روش، محتوی و هدف استوار است. این محورهای سهگانه هر چند که در فرآیند آموزش علوم مؤثر هستند، اما در رشتههای انسانی و هنر و به ویژه رشته معماری، به دلیل محتوای تربیتی آنها، کارآیی موثر و لازم را نداشته و بهتر است بهینهسازی شوند. تربیت معمار، فرآیندی پیچیده از تعامل مدرس، دانشجو، محیط و اهداف تربیتی است و به طور خلاصه بر نوعی رشد یافتن و پرورش دادن از درون استوار است. مقاله حاضر با ارائه چهار ویژگی اساسی پرورش معمار شامل ویژگیهای آموزش"فطری"، "تجربی"، "تعاملی" و "خلاق"، تلاش میکند با تحلیل نحوهی ارتباط میان ارکان چهارگانه تربیت معمار و اصول سهگانه نظام آموزش عالی، پیشنهادهایی برای ارتقاء نظام آموزش معماری ارائه دهد. این پژوهش با نگاهی به مفهوم نظام آموزش عالی و بررسی مشکلات آن و تحلیل سیستم پرورش معمار آغاز شده و با ارائه چارچوبی برای ارتباط کارآمد برنامه آموزش متداول معماری و تربیت معمار، راهبردهایی برای ارتقاء نظام آموزش معماری در سه محور"کلگرایی"، "جامعگرایی" و "انعطافپذیری" پیشنهاد مینماید.
https://jaer.znu.ac.ir/article_32727_cc54ea745f2dff849cc4da877a6b6553.pdf
2018-08-23
41
54
10.30470/jaer.2018.32727
نظام آموزش
تربیت معمار
نظام آموزش معماری
ویژگیهای رویهای- محتوایی آموزش معماری
مریم
کلامی
kalami@znu.ac.ir
1
استادیار گروه معماری دانشگاه زنجان
LEAD_AUTHOR
محمدصادق
فلاحت
safalahat@znu.ac.ir
2
دانشیار گروه معماری دانشگاه زنجان
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مدل سازی آموزش معماری با محوریت مطالعات محیط – رفتار
هدف این پژوهش، واکاوی مساله ی فقدان نظریه در روش آموزش معماری است. عدم رشد کیفی و نبود نگرش به نظریه های اثباتی در آموزش معماری از عوامل بنیادین در پرداختن به جستار حاضر بوده و رویکرد اتخاذ شده با ملاحظه ی نظریه ی امکان گرایی و با هدف استفاده از سودمندی های یک خوانش بین رشته ای همراه با تحدید علوم رفتاری در دو حوزه ی روان شناسی محیطی و مطالعات محیط-رفتار شکل گرفته است. افزون بر این، شناسایی و بازبینی رویکرد ها در سه مقولهی آموزش معماری، فرآیند طراحی و علوم رفتاری به منظور تدوین مدل نظری پژوهش و بررسی تعامل بین مقولات یاد شده بر اساس روش پژوهش در دو حوزهی راهبردی توصیفی و تحلیلی مورد نظر بوده که برای دستیابی به مدل سازی نظریه و ارائه ی الگوی آموزش معماری محیط-رفتار محور از طریق استدلال استنتاجی پیگیری شده و در نهایت، در این نوشتار سه قالب اساسی نظام های محیطی، رفتاری و مفهومی برای شکل دهی به ساختار الگو و نظریه ارائه شده است. مدل ارائه شده تلاش داشته است تا روش آموزش را با تاکید بر کسب دانش با رویکرد علوم رفتاری همراه با کاربرد آن در موقعیتهای خاص از جمله مراحل تحلیل، ترکیب و ارزیابی در فرآیند طراحی ارائه نماید. همچنین، مشارکت فعال همراه با برانگیختگی را درمیان دانشجویان یک کارگاه برای کسب این دانش که با روشهای مختلف که مختص موضوعات محیط – رفتار است را به منظور ایجاد هماهنگی و اشتیاق را به عنوان یک عامل مشاهده گر و مشارکت کننده داشته باشند را تشویق مینماید که این اعمال در قالب فعالیتهای فردی یا گروهی قابل تفکیک است. بر این مبنا، روش آموزش مبتنی بر یک روش جامع برای یادگیری دانشجویان است که مسیر آن را فرآیند طراحی محیط- رفتار محور تعیین مینماید. از طرف دیگر تلاش شده است که مربی و یادگیرنده انبوه اطلاعات منتج از مطالعات محیطی و رفتاری را تفکیک، شناسایی و برای کاربرد در طراحی مهیا سازند.
https://jaer.znu.ac.ir/article_32728_9c39bd1c27753f75058bffed195a2820.pdf
2018-08-23
55
68
10.30470/jaer.2018.32728
آموزش معماری
مطالعات محیط-رفتار
رویکرد بین رشته ای
علوم رفتاری
فرآیند طراحی
رضا
نقدبیشی
reza.naghdbishi@riau.ac.ir
1
گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن
LEAD_AUTHOR