نگرش مفهومی به جایگاه دسترسی در باغ ژاپنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه معماری، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

2 گروه مهندسی عمران، دانشکده مهندسی و معماری، دانشگاه بولونیا، بولونیا، ایتالیا

10.30470/jaer.2020.125608.1080

چکیده

دستیابی به درکی عمیق نسبت‌به مفهوم دسترسی مستلزم بررسی وجوه پیوند خورده آن با معانی مکانی است که انسان در معرض تجربه‌اش قرار دارد. تجربه مداوم مکان در بستر دسترسی عاملی است که در ارتقای حس دلبستگی به مکان تأثیری بنیادین داراست. بررسی‌ها نشان می‎دهند که معماری ژاپن نگرش مفهومی متفاوتی نسبت به موضوع دسترسی ارائه می‌نماید. دسترسی به‌عنوان عاملی واسط در ایجاد ارتباط عینی-ذهنی انسان با باغ ژاپنی در مقیاس‌های مختلفی فرد را با مکان در تعامل قرار می‌دهد. در واقع دسترسی در معماری باغ ژاپنی چنان غیرقابل تفکیک از مکان است که از طریق آن می‌توان ابعاد مکان را بی‌واسطه دریافت. از اینرو شناخت عمیق مفهوم دسترسی و مؤلفه‌های آن از یک سو و ابعاد دلبستگی به مکان از سوی دیگر در باغ ژاپنی می‌تواند موجب افزایش درک معماران نسبت به طراحی مبتنی بر دسترسی- مکان گردد. این مقاله با طرح فرضیه‌های مطرح‌شده زیر سعی بر آن دارد تا به بررسی رابطه دسترسی و مکان در معماری باغ ژاپنی بپردازد. الف. دسترسی عاملی بنیادین در تجربه و کشف مکان است و ب. دسترسی به‌عنوان واسطی در ایجاد ارتباط انسان و مکان عامل اصلی در درک ابعاد مختلف مکان و عمق‌یابی سطوح آن می‌باشد. در این راستا ابتدا از طریق روش توصیفی-تحلیلی وجوه مختلف دسترسی در پژوهش‌های اخیر بررسی شده و سپس به تشریح ماهیت دسترسی پرداخته می‌شود. درنهایت این پژوهش نشان می‌دهد که سه مؤلفه "چشم‌انداز"، "کیفیت لبه راه" و "نحوه تقرب انسان" به‌عنوان مفاهیم اصلی تعریف‌کننده دسترسی در باغ ژاپنی لایه‌لایه موجب آشکار شدن مناظر بر بیننده می‌گردد که در اثر تعامل مداوم انسان با مکان سبب عمق‌یابی حس او به ‌مکان شده و مفهوم دسترسی و مکان را بر او یکپارچه می‌‌سازد.

کلیدواژه‌ها