جستجوی اصولی برای طراحی آرامگاه‌ها با تکیه بر مطالعات تاریخی، نمونه موردی طراحی آرامگاه سعدی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا دانشگاه تهران

10.30470/jaer.2020.106086.1052

چکیده

آرامگاه‌ و آرامگاه‌سازی از دیرباز در فرهنگ ایران زمین مورد‌توجه بوده‌ است. آرامگاه‌ها بناهایی شاخص بوده‌اند که عمدتا نقشی فراتر از کارکرد تدفین داشته و از نظر معناشناختی و کالبدی واجد اهمیت‌اند. با این حال، هنگام طراحی آرامگاه شخصیت‌ها و بزرگان تاریخی این پرسش اساسی طرح می‌شود که در طراحی آرامگاه‌ آنها از چه اصول و الگوهای تاریخی می‌توان بهره گرفت.
سعدی شاعر بزرگ ایران، در ادبیات تعلیمی و غزل سرایی ازجایگاه ویژه‌ای برخوردار است و مقبره‌ی او محل زیارت علاقه‌مندان به شعر و عرفان است. از‌این‌رو نیازمند فضای شاعرانه و روحانی در شان اوست. اما مقبره‌ی کنونی سعدی که در عصر پهلوی طراحی شده، فاقد کالبد، سلسله‌مراتب ‌فضایی مطلوب و همچنین کارکرد اصلی آرامگاه که همانا پاسخگویی به نیازهای معنوی مخاطبان خود است، می‌باشد.
این مقاله در پی آن‌ است که با مرور مفاهیم نظری مرتبط با شکل‌گیری آرامگاه‌ها و مطالعۀ گونه‌شناسی آن‌ها، به تدوین چارچوب نظری جهت جستجو و تدوین الگوهای طراحی آرامگاه مبتنی بر مطالعات تاریخی پرداخته شود.
این مقاله در دو بخش اصلی تدوین شده است. در بخش نخست، پس از مرور چارچوب نظری موضوع که در برگیرندۀ مفهوم آرامگاه، زیارت و تاریخچه تدفین است، به تدوین چارچوبی برای مطالعه تاریخی و جستجوی الگوهایی برای طراحی آرامگاه از طریق گونه‌شناسی معنایی، کارکردی و کالبدی آرامگاه‌ها در بستر تاریخی و جغرافیایی در سایۀ شناخت شخصیت متوفیان پرداخته می‌شود. در بخش دوم، این چارچوب در قالب جستجوی الگوهای تاریخی برای بازطراحی آرامگاه سعدی آزموده می‌شود. روش تحقیق در این پایان‌نامه توصیفی- تحلیلی با رویکردی کیفی است. نتایج حاصل از این تحقیق می‌تواند به طراحی و بازطراحی فضاهای آرامگاهی مطلوب کمک نماید.

کلیدواژه‌ها